Mini-organen van een patiënt ontwikkelen waarop in het laboratorium kan worden onderzocht welk medicijn het beste bij die persoon past. Het gebeurt in Utrecht, Heart of Health, de regio waar samenwerken aan de gezondheid van mensen voorop staat. Het Universitair Medisch Centrum Utrecht (UMC Utrecht) was de eerste ter wereld die organoïden klinisch toepast. “Door deze uitvinding krijgen mensen opeens toegang tot levensreddende medicijnen.”
Door samenwerking tussen diverse onderzoeksinstellingen heeft niet alleen de regio, maar ook de rest van de wereld profijt van deze baanbrekende innovatie. Hoe het werkt? Van de mensen die in de spreekkamer komen, wordt een stukje weefsel met stamcellen afgenomen. Dit biopt gaat naar het lab. “Daar kweken we een mini-orgaan van die patiënt. Deze organoïden bootsen gedeeltelijk de functie en architectuur van echte organen na. Daardoor kunnen we in het lab een ziekteproces in beeld brengen en meetbaar maken. Dan kun je bepalen welke medicijnen bij iemand aanslaan.”, vertelt prof. dr Jeffrey Beekman.
Behandelingen op maat
In 2009 lukte het prof. dr. Hans Clevers en zijn onderzoeksgroep in het Hubrecht Instituut in Utrecht om als eerste mini-organen te kweken met stamcellen van een muis. Twee jaar later waren de eerste microscopisch kleine darmen uit menselijke darmstamcellen een feit. Jeffrey: “Deze innovatieve methode betekende een doorbraak in hoe we menselijk weefsel in het lab kunnen bestuderen. Het biedt veel potentieel voor onderzoek naar medicijnen en behandelingen op maat.”
Taaislijmziekte
Jeffrey loopt iedere dag in het lab rond, maar krijgt nog steeds kippenvel van de mogelijkheden die gekweekte mini-organen bieden. Momenteel leidt de hoofdonderzoeker een team dat zich vooral richt op taaislijmziekte. Bij deze erfelijke ziekte is het slijm in de longen, keel en darmen taai en dik. Dit veroorzaakt verstoppingen in de organen. “Wij testen de werking van een medicijn tegen deze ziekte in menselijke mini-darmen.”
‘Als ik een mini-darm gerepareerd zie worden door een medicijn, dan weet ik dat mensen een ander leven kunnen krijgen.’
Eerste klinische toepassing
De test met taaislijmziekte was de eerste klinische toepassing van organoïden. “Het wordt momenteel wereldwijd gebruikt om te bestuderen wie baat kan hebben bij nieuwe medicijnen. Dat voelt goed. Uiteindelijk draait alles om mensen, hoe we met elkaar samenleven en hoe je probeert iets voor een ander te doen. Als ik een mini-darm gerepareerd zie worden door een medicijn, dan weet ik dat mensen een ander leven kunnen krijgen”, zegt de moleculair bioloog. Een gezonder leven op fysiek, mentaal en sociaal vlak.
Verhalen van mensen
Inmiddels worden uit heel Europa biopten opgestuurd. “Daar horen allemaal verhalen bij. Als ik een bericht krijg van een moeder die vertelt hoeveel onze methode betekent voor haar kind, dan geeft me dat een bijzonder gevoel. Ik ben natuurlijk slechts een onderdeel van een groter geheel. We werken samen, met heel veel artsen, klinisch onderzoekers en andere organisaties zoals de Nederlandse Cystic Fibrosis Stichting. We kunnen ook niet zonder de fabrikant die de medicijnen ontwikkelt. Met elkaar ben je waardevol.”
Trots
Samen werken aan de gezondheid van mensen wereldwijd is een van de speerpunten van Utrecht, Heart of Health, om als regio zoveel mogelijk bij te kunnen dragen aan een gezonde wereld. “Het is goed dat we op die manier op de kaart worden gezet. Als provincie zijn we ook uitgeroepen tot de meest competitieve regio van Europa, vooral op het gebied van innovatie. Het is iets waar we goed in zijn. En dat mogen we ook uitdragen. We mogen trots zijn op wat we met elkaar doen. Dat trekt talent aan.”
Impact maken
Jeffrey gaat verder: “Het is heel tof dat we met een wetenschappelijk proces impact kunnen maken, kennis vergaren en een ziekte kunnen aanpakken. Vijftien jaar geleden was het nog ondenkbaar dat een kweekje kan vertellen welk medicijn bij iemand werkt. En nu verovert onze Utrechtse uitvinding heel de wereld.”
